THỀ YÊU NHAU CHO ĐẾN CHẾT
Saikaku Ihara
SHOGUN YOSHIMASA, từng có lúc cai trị cả nước Nhật, ngoài một đam mê nói chung cho tất cả các nghệ thuật và thú chơi tao nhã, còn có một tình yêu đặc biệt dành cho hương trầm. Ngài có một bộ sưu tập đủ các loại trầm lấy từ mỗi vùng miền ở Nhật, và khứu giác của ngài tinh tế đến mức có thể nhận biết sự khác biệt tế nhị nhất giữa các mùi hương.
Một buổi tối mùa thu giá rét, ngài đang trò chuyện cùng bạn hữu về cái thú chơi hương của mình. Màn đêm dần buông và một làn hơi chợt bay vào phòng mang theo một mùi hương dịu nhẹ và quyến rũ. Cả shogun lẫn các bạn ngài đều chưa từng biết một thứ hương thơm nào đằm thắm đến vậy. Ngài lệnh cho một người hầu tìm quanh lâu đài xem nó từ đâu ra, nhưng họ không tìm thấy đâu cả. Rồi ngài lệnh cho thân tín của mình Toshikiyo Tambano-kami phải tìm cho ra người ta đốt hương ở chỗ nào, và cậu ta lập tức lên đường cùng hai người hầu nữa.
Mùi hương yếu ớt, nhưng khi họ băng qua đồng cỏ tới bờ bên này sông Kamo, nó đậm hẳn lên. Nó từ bờ kia bay qua, cho nên Toshikiyo lựa chỗ cạn mà sang sông. Hôm đó là mồng sáu tháng mười một, và trời tối đen vì không có trăng. Họ dò đường qua sông nhờ ánh sao tím tái rót từ trời. Tới bờ bên kia họ thấy một người ngồi trên phiến đá, mặc áo ngoài bện từ rơm và đầu đội nón lát rộng vành. Tay ông ta giữ một lò hương trong vạt áo. Trông ông thanh thản và an nhiên.
Toshikiyo hỏi ông, "Này khách lạ, sao ông lại ở một mình ở một nơi như vầy giữa đêm hôm khuya khoắt?" Và ngay đó cậu ta ngửi thấy mùi hương mà mình đi tìm, dậy lên từ lò hương của khách lạ. Người nọ đáp, "Tôi đang theo dõi đường bay của lũ chim chidori đang hót trên sông Kamo". Toshikiyo rất ấn tượng với câu trả lời. Có thể nghe được tiếng chim chidori trên sông nước giữa một đêm rét mướt và tối thui như vầy, hẳn không phải hạng tầm thường mà phải qua tu tập kỹ lưỡng. Cậu ta đổi sang giọng lễ độ hơn, "Không phải tôi quấy rầy ngài, nhưng chủ tôi có lệnh, chủ tôi là shogun Yoshimasa, đã lệnh cho tôi phải tìm ra người nào đã đốt lên một mùi hương dịu ngọt đến như vậy. Ngài là ai, thưa viễn khách?"
Người nọ đáp, "Tôi không phải người tu đã từ bỏ lục trần vì tình yêu với ông Phật. Nhưng tôi cũng không phải người thường. Hãy cứ xem tôi như một kẻ lang thang, chưa tìm ra chỗ nào để đặt lưng mà ngủ. Tôi đã sáu mươi sáu tuổi rồi, nhưng hai chân còn rắn rỏi và tôi còn đi lại như ý. Đoạn ông ta đứng lên và đi về phía rừng thông nằm sát mép nước.
Đó là một câu trả lời rõ ràng nhưng cũng đầy bí ẩn. Toshikiyo còn ngạc nhiên hơn trước. Cậu ta níu vị khách lại, nài nỉ, "Xin ngài cho tôi biết tên của loại trầm mà ngài đang đốt. Chủ tôi là Yoshimasa hẳn muốn biết điều đó".
Người nọ đáp, "Các anh bỏ công vậy chỉ để biết một điều vụn vặt thế sao? Nếu chủ anh yêu quí hương trầm đến thế, hãy mang cái này về, cho dù chẳng còn bao nhiêu trong đó". Và, trao cho cậu ta cả lò hương lẫn vụn trầm, ông ta nhanh nhẹn bước đi.
Toshikiyo mang trầm cùng lò hương về cho Yoshimasa và kể tường tận về ông già kỳ dị. Vị shogun rất tò mò về sự cao quý của vị khách và cho người lùng tìm ông ta ở khắp Kyoto, nhưng không ra tung tích. Shogun khá phiền lòng về điều này và ông càng lưu giữ món bảo vật cẩn mật hơn. Ngài đặt tên thứ trầm hương này là Chidori. Rồi chẳng mấy chốc mà câu chuyện về dị nhân lan rộng trong đám tôi tớ của ngài.
Một trong số trai chọn của Yoshimasa, con trai của một samurai ở đất
Đông, có gương mặt khôi ngô đến mức hoa cỏ vùng Kyoto cũng hờn ghen khi đứng cạnh chàng. Cậu ta nằm trong số các trai trẻ được shogun ưu ái. Khi nhìn thấy lò hương mặt cậu ta liền biến sắc, lộ vẻ đau khổ. Tên cậu là Gorokitji Sakurai. Người bạn rất thân thấy vậy liền hỏi làm sao mà hình ảnh lò hương làm cậu ta động tâm đến như vậy. Nhưng Gorokitji không muốn mở lòng. Mà người bạn thân này cũng đồng thời là người tình của cậu.
Rồi cơn đau buồn khiến Gorokitji lâm bệnh, và sau cùng trên giường bệnh cậu thú nhận với bạn mình; cậu này có tên là Muranosuke Higutji. Giọng yếu ớt và run run, Gorokitji kể lại dĩ vãng cuộc đời và mối dây liên hệ với chiếc lò hương.
"Chủ nhân của lò hương này là người tôi yêu. Chúng tôi đến với nhau trong tình yêu không gì có thể thay đổi. Nhưng ông ấy nghĩ mối tình này có thể làm hại sự nghiệp của tôi, vì vậy ông đã bỏ tôi ở lại miền Đông và dạt về Kyoto. Nhưng tôi không quên được ông. Tôi đến đây hầu việc ông chủ Yoshimasa cũng là để theo vết người tôi yêu, hy vọng một ngày nào đó ơn trên sẽ cho tôi gặp lại ông. Nhưng vận may đã không chiều theo tôi. Tôi chỉ gặp được cái lò hương, nhưng không được gặp chủ nhân của nó, không thể gặp lại người tôi yêu". Và Gorokitji khóc nhiều nước mắt chua xót.
Muranosuke buồn ghê gớm. Cậu ta sợ mất bạn tình nếu chẳng may Gorokitji chết đi. Vậy mà Gorokitji cứ đuối dần, đuối dần, cho tới lúc không còn hy vọng sống sót nữa. Rồi cậu ta gọi Muranosuke lại bên giường và nói, "Muranoksuke yêu dấu, sau khi tôi chết đi cậu hãy đi tìm ông cụ và yêu thương ông ấy thay tôi. Vì cậu là bạn thân nhất của tôi nên tôi mới yêu cầu một ơn huệ thiếu tế nhị và khó thực thi đến như vậy. Tôi xin cậu hãy thực hiện điều ước sau cùng của tôi, vì tình thương đối với linh hồn tôi mà chốc nữa thôi sẽ rời bỏ cậu. Nếu cậu từ chối không làm, vong linh của tôi sẽ không thể lên thiên đàng".
Lời cầu xin này thật vô lý, nhưng Gorokitji và Muranosuke là bạn tình bạn đời, họ có bổn phận hy sinh cho nhau ngay cả tính mạng. Vì vậy Muranosuke liền hứa, và Gorokitji ngay đó chết với nụ cười trên môi. Bạn bè ai cũng thương khóc cho cậu ta, một số người không kìm được tiếng nấc khi nhìn xuống gương mặt diễm lệ vô hồn của cậu. Thân thể Gorokitji được hoả thiêu trên ngọn đồi Toribe, và chỉ còn nắm xương làm chứng nhân cho sự hiện hữu của cậu ta trên cõi đời này.
Sau một cuộc kiếm tìm tốn nhiều nhiệt huyết và thời gian, Muranoksuke cũng tìm ra ông già kia, sống trong một túp lều dột nát với hai cánh cửa sập sệ. Một bờ dậu trường sanh thâm thấp bao bọc quanh lều. Trong một đêm trời mưa Muranoksuke đến thăm ông ta.
Đó là một ngày mệt nhọc và hiu quạnh, và ông già đã nghĩ nhiều về Gorokitji, vì tình yêu ông dành cho cậu bé quá sâu đậm khó mà quên đi. Muranosuke nói cho ông ta biết về cái chết của bạn cậu, và ông già tuyệt vọng hẳn đi. Ông ta cứ thút thít, "Ước gì cái tin này là một ngàn lần hư dối". Khi ông ta trấn tĩnh hơn, Muranosuke nhìn vào mắt ông và nói ra lời hứa của mình với người bạn lúc hấp hối. Gương mặt ông già nhăn nheo méo mó. Dù gì ông ta cũng đã ngoài sáu mươi tuổi. Yêu một người như thế thật là điều khó khăn cho Muranosuke. Nhưng cậu ta đã thề ngay giường bệnh của Gorokitji rằng sẽ yêu con người này thay cậu ấy, và cậu ta bị ràng buộc bởi danh dự của một samurai phải hoàn thành lời hứa của mình. Thế nên cậu nói với ông già:
"Này dị nhân, khi bạn tôi Gorokitji hấp hối, cậu ta đã cầu xin tôi tìm đến ông và yêu ông thay cậu ấy. Vậy ông hãy yêu tôi cứ như là yêu Gorokitji. Nào, chúng ta hãy trở thành tình nhân của nhau".
Ông già quá đỗi ngạc nhiên trước đề nghị bất ngờ này. Ông ngẩng gương mặt còn đẫm nước mắt lên và trả lời, "Đề nghị của cậu thật ngoài mong đợi. Ta tôn thờ Gorokitji tội nghiệp và không thể chấp nhận tình yêu của cậu. Lại nữa ta đã quá già để làm tình nhân của cậu. Ta cảm động vì sự chung tình của cậu với Gorokitji, nhưng xin lỗi ta không thể chấp nhận được". Ông ta cứ từ chối hoài như thế, cho tới khi Muranosuke tuyệt vọng thốt lên, "Tôi phải hoàn thành lời hứa với bạn tôi. Nếu ông từ chối ước nguyện sau cùng của cậu ta, tôi chỉ còn một cách để giữ gìn danh dự của một samurai: tôi phải dùng đến Hara-kiri. Vì tôi đâu phải hạng thấp kém đến độ có thể sống yên trong sự thất hứa".
Thế là ông già phải miễn cưỡng chấp nhận tình yêu của Muranosuke. Ông ta cảm động bởi sự trung thành của cậu ta, và cũng không thể từ chối hoàn thành ước nguyện sau cùng của Gorojitki yêu dấu. Và thế là họ thề nguyền một tình yêu và tình bạn trọn đời có nhau, và Muranosuke cứ mỗi tối lại đến thăm ông già.
Khi người xung quanh biết chuyện, ai cũng khen đức hạnh của Muranosuke và tình cảm sắt son cậu dành cho ông già. Cậu ta không yêu ông ấy, nhưng vẫn làm tình nhân của ông chỉ để hoàn thành lời hứa với Gorokitji.
